Pozytywizm ma swój symboliczny początek po upadku powstania styczniowego w 1864 roku. Był to moment końca nadziei na wyzwolenie. Ludzie tamtych czasów zwątpili w zbrojny opór a ich zainteresowania zostały skierowane w stronę odkryć naukowych. Romantyczny nurt wciąż był jeszcze widoczny – poezję tworzyli Asnyk i Konopnicka. Rola literatury polskiej przekształciła się, twórczość pisana potrzebna była do opisu rzeczywistości, aktualnych wydarzeń, czy problemów z jakimi spotykało się społeczeństwo. Dlatego najbardziej cenionymi twórcami tego okresu są Bolesław Prus (dzieło: „Lalka”), czy Eliza Orzeszkowa (dzieło: „Nad Niemnem”). Gatunek literacki, który uprawiali nazywa się powieścią realistyczną i była to próba pokazania przez autora, w sposób obiektywny, fragmentu życia człowieka, czy społeczeństwa. Perspektywa tekstu była prosta, a zasady panujące w kreowanym świecie, jasne i zrozumiałe, akceptowane przez zwykłego odbiorcę.
Inną odmianą powieści, która wykształciła się w okresie Pozytywizmu była powieść tendencyjna, czyli historia, która rozwija się według założeń politycznych, czy ideologicznych twórcy. Były to teksty służące konkretnej sprawie, świat podzielony był na kolory czarny i biały, a bohaterowie określeni wyraźnie jako źli, lub dobrzy. W tego typu powieści specjalizowali się Kraszewski (dzieło: „Dziadunio”), czy ponownie Eliza Orzeszkowa (dzieła: „Pan Graba”, „Pamiętnik Wacławy”). Niezwykle ważnymi dziełami tego okresu, dla zachowania tożsamości narodowej, były nowele Konopnickiej czy Prusa, ale przede wszystkim powieści historyczne Henryka Sienkiewicza (działa: „Ogniem i mieczem”, „Potop”, „Pan Wołodyjowski”, „Krzyżacy”, „Quo vadis”).
Henryk Sienkiewicz
Henryk Sienkiewicz to pierwszy polski laureat literackiej Nagrody Nobla. Urodził się 1846 roku w Woli Okrzejskiej na Podlasiu. W 1858 roku został przyjęty do gimnazjum w Warszawie, gdzie mieszkał na stancji. Jego naukę przerwał wybuch powstania styczniowego, jednak wojsko nie przyjęło go w swoje szeregi. Dodatkowo, udziału w walce zabronili mu rodzice, którzy życzyli sobie żeby pilnie się uczył i poszedł na medycynę. Zawiódł ich idąc na filologię. W trakcie studiów potrafił pisać pięć powieści na raz. Na studiach poznał i zaprzyjaźnił się z Bolesławem Prusem. Pisał felietony i recenzje ze sztuk, a co za tym idzie bywał na salonach i poznawał wiele ważnych, wpływowych osób, co później ułatwiło mu karierę. Po pierwszej nieudanej miłości, zaczął podróżować między innymi do Ameryki i Włoch. To właśnie we Włoszech zakochał się w Marii Szetkiewiczównie, z którą się ożenił i miał dwoje dzieci. Maria niestety po czterech latach zmarła na gruźlicę, jednak w czasie ich krótkiego małżeństwa Sienkiewicz napisał pierwszą część swojej wielkiej Trylogii, która przyniosła mu ostateczną sławę.
Zmarł 15 listopada 1916 roku w Vevey w Szwajcarii.
