Literatura Baroku
Barok, a więc VII wiek, to czas powrotu literatury religijnej, na którą składały się takie utwory jak: pieśni, kazania, medytacje, parafrazy ksiąg biblijnych etc. W tym czasie największe uznanie za swoją twórczość w dziedzinie literatury zyskał Mikołaj Sęp-Szarzyński – prekursor nurtu poezji filozoficznej, który tworzył właściwie na przełomie Renesansu i Baroku. Jego najsłynniejsze dzieła – „Sonety” traktowały o człowieku, prowadził w nich rozważania o tym kim jest człowiek, oraz o dualiźmie natury człowieka – człowiek musi stale wybierać między dobrem, a złem. W jego dziełach pojawiają się motywy zwątpienia, obsesja śmieci, przerażenie samotnością człowieka we wszechświecie.
Inną ważną osobistością tego czasu był Piotr Skarga słynący ze swoich przełomowych, ogromnie ważnych dla budowania tożsamości narodowej Polaków, traktatów politycznych.
W tym okresie wyróżnia się także nurt twórczości jezuitów (tu szczególnie ważny jest przekład Biblii Jakuba Wujka) i twórczość sarmacką, a więc poezję rycerską, pamiętniki lub formy nawiązujące do średniowiecza.
Co ciekawe, w tym okresie powstały, za sprawą Jana Morsztyna, pierwsze erotyki w języku polskim, oraz niestety anonimowe, pierwsze satyry i groteski.
Literatura Oświecenia
Wiek XVIII w. to epoka Oświecenia. Co ciekawe, była to pierwsza epoka, której ówcześnie żyjący ludzie byli świadomi. Nazywana była „epoką świateł” i „wiekiem rozumu”.
Ludzie szukali drogi poznania samego siebie, byli bardzo ciekawi świata i krytycznie nastawieni do istniejącej rzeczywistości. XVIII wiek to czas kryzysu demokracji szlacheckiej – budziły się w tym czasie ruchy pragnące wyzwolenia z więzów feudalnych. Ludzi
e pragnęli rozwoju, postępu, nauki i oświaty.
Z uwagi na zagrożenie niezależności państwa, bardzo dużo powstających w tym okresie tekstów mówiło o polityce i było tekstami obywatelskimi. W Polsce rządziły w tym czasie dwa nurty: klasyczny (który wspierany był przez króla) i sentymentalny (rozpowszechniany przez ród Czartoryskich). Głównymi przedstawicielami nurtu klasycznego byli w Polsce Ignacy Krasicki i Adam Naruszewicz, Franciszek Bohomolec, Julian Ursyn Niemcewicz i Franciszek Zabłocki, jeśli chodzi o sentymentalizm to uprawiali go Franciszek Karpiński i Franciszek Dionizy Kniaźnin. Oświecenie to czas powstawania pierwszych polskich powieści, a także moment rozwoju takich gatunków literackich jak sielanka, satyra, bajka czy oda.
Oda, sielanka, satyra i bajka
Oda w swoim klasycznym stylu była utworem wzniosłym, wychwalającym ideę lub jakieś wydarzenia. W okresie oświecenia, gdy pisarze wracali do antycznego stylu pisarstwa, oda dostała nowe życie, ale jej prawdziwy rozkwit miał miejsce dopiero w okresie Romantyzmu.
W przeciwieństwie do ody, sielanka to lekki utwór poetycki, który w przesadzony sposób opisywał wyidealizowane życie wiejskie. Badacze literatury wysnuli teorię, że gatunek ten powstał w warunkach miejskich, z powodu znużenia życiem w miasteczkach i pragnieniem powrotu do natury.
Satyra także wywodzi się ze starożytności, a jej celem jest żartobliwe skomentowanie poważnych tematów, najczęściej politycznych, lub wydarzeń społecznych o szerokim zasięgu.
Jeśli chodzi zaś o bajkę, ta krótka forma kierowana jest głównie do dzieci i ma wartości edukacyjne, czy wręcz moralizatorskie.
Wszystkie te gatunki mimo, że wywodzące się z okresu antycznego, zostały odświeżone właśnie w okresie Oświecenia.
